Kış aylarının yaklaşmasıyla evlerde konserve gıda hazırlıkları da başladı. Iğdır’da ev tipi sebze konservesinden zehirlenen C.Y.’nin hayatını kaybetmesi ise endişeye neden olmuş durumda. Uzmanlar standartlara uymayan ev yapımı konservelerde ortaya çıkan ‘clostridium botulinum’ toksinin öldürücü olduğu uyarısında bulunurken, zehirlenme belirtilerinin ise genellikle ağız kuruluğu, çift görme, yutma ve konuşma bozukluğu, solunum sıkıntısı gibi semptomlarla ortaya çıktığının altını çizdiler. Ev tipi konservelerin tüketimiyle ilgili en riskli gıdalar arasında et, balık gibi hayvansal ürünler ile asitli olmayan fasulye, bezelye, mısır, mantar, patlıcan gibi bitkisel ürünlerin olduğu belirtilirken, konserve kapaklarının ise her defasında yenilenmesi gerektiğine dikkat çekildi.
ÖLÜM ORANI BELİRSİZ
Öte yandan Türkiye’de ‘clostridium botulinum’ zehirlenmesine bağlı istatistik bulunmazken, ülke genelinde 2015-2020 arasında gıda kaynaklı hastalıklar nedeniyle hastanelere 18 milyon 314 bin 239 başvuru olduğu, bin 714 kişinin yaşamını yitirdiği kayıtlarda yer alıyor. Pandemi dönemi sonrası oranlar ise bilinmiyor.
120 DERECE OLMALI
En sık rastlanan hatanın, evde yanlış koşullarda hazırlanan sebze konserveleri olduğunu söyleyen Gıda Mühendisi Ebru Akdağ ise “Burada çok önemli olan başka bir konu var; o da konserveyi hazırlarken 120 derecelere çıkabilmek. Basınç ve sıcaklığı kontrol edemediğiniz ev tipi kaynatma veya düdüklü tencere ile bu mümkün değil. Bu dereceye çıkmanın gereği bu toksinin ancak bu derecelerde yaklaşık 20 dakika ısıl işlemden sonra etkisiz kalabilmesi” dedi.
ASİTLİ GIDALAR GÜVENLİ
Sebze ve et ürünleri gibi düşük asitli gıdalardan konserve hazırlanırken özellikle dikkatli olunması gerektiğinin altını çizen Akdağ, “Turşular, reçeller, meyve konserveleri gibi yüksek asitli gıdaların pH seviyeleri bu bakterilerin üremesini engeller. Domatesin asit düzeyi ise bazen tam bakterinin sevdiği pH 4.6 seviyesinde kalır. Domatesli biberli menemen harçları da bu nedenle riskli grupta” ifadelerini kullandı.
HEMEN HASTANEYE BAŞVURUN
Çok ciddi ve ölümcül olan konserve zehirlenmesinden şüphe duyan kişilerin hemen hastaneye başvurmasını söyleyen Akdağ, “Tedavi süreci antitoksin enjeksiyonları, solunum desteği ve beslenme desteği gibi önlemleri içerebilir.” ifadelerini kullandı.
MÜMKÜNSE SADECE DOMATES YAPILSIN
Gıda Güvenliği Derneği Başkan Yardımcısı Dr. Samim Saner ise evde sadece domates gibi asitli gıdaların konservesinin yapılmasını önerirken, uygun yöntemle hazırlanmamış konservelerde zehirlenmenin belirtileri hakkında, “İlk belirtiler genelde bulantı, kusma ve karın ağrısı ile birlikte bulanık ve çift görme şeklinde ortaya çıkabilir. Halsizlik, solunum ve yutma güçlüğü, konuşmanın bozulması, göz hareketlerinde azalma, ağız kuruluğu, göz bebeğinin büyümesi gibi belirtiler de ortaya çıkabilir” diye konuştu.
KAPAKLARA DİKKAT
Öte yandan Dr. Saner, evde kışlık konserve gıda hazırlayacaklar için konserve kapakları hakkında da uyarılarda bulunarak, şunları söyledi: “Konservede eğer bir bakteri üremesi varsa, gaz oluşur ve konservenin kapağında bombaj adı verilen bir şişkinlik ortaya çıkar. Bombaj olan konservelerin kesinlikle tüketilmemesi gerekir. Ancak konservenin kapağında bombaj olmaması bu konservenin güvenilir olduğu anlamına gelmeyeceğini unutmamak gerekir.”
KURUTARAK MUHAFAZA EDİN
Evde hazırlanan konservenin bozulup bozulmadığını anlamanın mümkün olmadığını belirten Saner, bunu anlamanın yolunun analiz yapmaktan geçtiğini söyledi. Botulinum’un ısıya duyarlı bir toksin olduğunu ve konservelerin tüketilmeden önce iyice pişirilerek tüketilmesi gerektiğinin altını çizen Dr. Saner, “Evde konserve yapmak yerine, hiçbir risk almadan sebzeleri dondurarak veya kurutarak muhafaza etmek çok daha güvenilir bir yöntem” dedi.
kardelen.yuksel@haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel