Liriyle çaldığı ezgilerle doğayı kontrol altına alabildiğine inanılan mitolojik ozan Orpheus’un Şanlıurfa’da bıraktığı gizemli izler, Mezopotamya’nın en eski şehrini evrensel bir müzik merkezi haline getirdi. Şanlıurfa, müziğiyle UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na girdi. 2017 yılında Şanlıurfa’nın geleneksel sıra gecesini ‘kültür mirası’ listesine alan UNESCO bu kez şehrin müzik kültürünü bütün olarak Yaratıcı Şehirler Ağı’na yerleştirdi. Dünyada bu ağa giren 55 şehir var. Şanlıurfa ağda yer alan tek Türk şehri.
AKADEMİK ÇALIŞMALAR YAPILDI
Türkü, gazel türünde yıllarca pek çok ses yetiştiren Şanlıurfa, öteden beri güzel sesli insanlarıyla, ozan ve gazelhanlarıyla biliniyor. Şanlıurfa’nın müzikle olan bu ilişkisi akademinin de dikkatini çekiyor. Şehrin en bilinen gazelhanlarından Kazancı Bedih hayattayken, dünyanın önemli müzik kurumları ve orkestraları Şanlıurfa müziğini takip etmeye başlamıştı.
MÜZİK BİLGİSİ ANTİK ÇAĞDAN
Şehrin bu müzikal atmosferinin bir sebebi olmalıydı. 1956 yılında oryantalist J.B Segal’in Urfa’nın Eyyubiye Mahallesi’nde bir mezarda bulduğu bir mozaik, müzik geçmişini antik çağlara taşıdı. Antik ozan Orpheus’un lirini çalarken vahşi hayvanların kendisini çepeçevre sarıp dinlediği mozaik, Orpheus kültünün şehirde önemli bir yeri olduğunu gösterdi. Şanlıurfa’nın UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı yolculuğu da işte bu mozaikle başladı.
ORPHEUS MOZİĞİ DELİL OLDU
Araştırmalar, Göbeklitepe keşfiyle birlikte tarihi binlerce yıl geriye giden bölgede, neolitik çağlardan bugünlere uzanan bir müzik kültürü olduğunu ortaya koydu. Aslında Trakya bölgesinin miti olan Orpheus inancıyla ilgili sembollere Şanlıurfa’da rastlanması kentin din ve müziği birleştirdiğini de göstermişti. Şehri, Yaratıcı Şehirler Ağı’na taşıyan Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi UNESCO’ya başvurularda Eyyubiye Mahallesi’nden çıkan Orpheus Moziği’ni kullandı.
OXFORD’DA ÖZEL İNCELEME
Prof. Dr. Martin Stokes tarafından 2008 yılında Oxford Üniversitesi’nde kurulan Etnomüzikoloji “Oxford Maqam” topluluğu ile şehrin geleneksel müziği üzerine çalışmalar yapmıştı. İngiltere’den Şanlıurfa’ya Müzik Yolu” projesi kapsamında özel bir repertuvar oluşturuldu.
DÜNYAYA SERGİLENDİ
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi’nden verilen bilgiye göre, UNESCO Genel Direktörlüğü “2023 Dünya Şehirler Günü” kapsamında Şanlıurfa’nın UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na müzik kültürü ile dahil edildiğini açıkladı. Şanlıurfa’nın 2017’de başvuru yaptığını ancak o dönemde bazı kriterleri yerine getiremediğini bildiren Büyükşehir Belediyesi aradan geçen zaman içerisinde pek çok çalışma yaptı. Akademik çalışmaların dışında festivallerle, etkinliklerle şehrin müzikal gücünü dünyanın gündemine taşıdı.
SESLERİ EĞİTEN BİR ŞEHİR
Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Zeynel Abidin Beyazgül şehrin sembolü olan bütün müzik insanlarına teşekkür ederek, Kazancı Bedih, İbrahim Tatlıses, Mehmet Özbek, Nuri Sesigüzel, Seyfettin Sucu, Abdullah Uyanık, Abdullah Balak, tenekeci Mahmut ve Müslüm Gürses kentin önemli değerleridir. Şanlıurfa bir müzik şehridir ve Şanlıurfa’da her bir insanın sesinin çok güzel olduğu söylenir. Urfa, sıra gecelerinde insanlarımızın eğitimden geçtiği bir şehirdir. Burada müziğin nasıl söylendiği, ustadan çırağa geçer” dedi.
ertan.altan@haberglobal.com.tr