ABD’de ‘Vahşi Batı’ kültürel mitinin doğuş yeri kabul edilen Teksas Eyaleti ile Federal yönetimin başkenti Washington D.C. arasındaki gerilim tırmanıyor. Eyaletin Valisi Greg Abbott, ABD Başkanı Joe Biden’ı “yasadışı göçmenlerin geçişini önlemek için hiçbir şey yapmamakla” suçlayarak eyaletin güneyinde, Meksika sınırında yer alan Rio Grande Nehri boyunca dikenli teller örmeye başladı. ABD Yüksek Mahkemesi (Supreme Court) ise bu kararın federal karara aykırı olduğunu ve tellerin kaldırılması gerektiğine hükmetti.
GÜNEY, KUZEY’E KARŞI
Vali Abbott ise Teksas Ulusal Muhafız birliğine dikenli telleri örmeye devam etmeleri direktifi vererek askeri birlikleri eyaletin kritik noktalarına konuşlandırdı. Abbott’un kararına tamamı Cumhuriyetçi oyların çoğunlukta olduğu 25 eyaletin valisinden destek gelirken Cumhuriyetçi Partili eski ABD Başkanı Donald Trump da karara destek mesajı yolladı. Oklahoma gibi bazı eyaletlerin valileri ise Teksas’a “Ulusal Muhafız Birliklerinden destek göndermeye hazır oldukları” mesajı vererek gerilimi tırmandırdılar. Teksas Eyaleti daha önce “Birleşik Devletler’den ayrılarak tek başına Cumhuriyet ilan etme” kararlarıyla da gündeme gelmişti. Uzmanlar yaşananları ABD İç Savaşı öncesi (1861-1865) ayrılıkçı güney eyaletleriyle federal birlikçi kuzey eyaletlerinin arasındaki gerilime benzetmekteler.
AYRILIKÇI EYALET
Eyalette geçtiğimiz yıl Kasım ayında ve 2021 yılında olmak üzere iki kez ABD merkezi federal hükümetinden ayrılmak için bağımsızlık yasa tasarısı Teksas Temsilciler Meclisi’ne getirildi ancak iki tasarı da kabul edilmedi. Bağımsızlığa ilişkin ifadeler ilk kez eyaletin eski Valisi Rick Perry döneminde bizzat Vali tarafından dile getirilmişti. Amerikan medyasında ise Teksas’ta ‘Texas Independence Referandum Act’ kısaca ‘Texit’ olarak bilinen ayrılıkçı yasa tasarısının yaşanan gerilimin ardından bir kez daha gündeme gelebileceği iddiasına yer veriliyor.
TEKSAS AYRILAMAZ
Peki bu mümkün mü? ABD Yüksek Mahkemesi’nin 1868 tarihli ‘Texas State Vs. White’ kararı uyarınca eyaletlerin tek taraflı olarak ABD’den ayrılma kararı alması hükümsüz olarak değerlendiriliyor ancak Teksas Eyalet yasaları gereği “güvenlik meselesi” söz konusu olduğunda Valinin federal kararları Eyalet Senatosu’na sunmadan önce uygulama hakkı da bulunuyor. Gerilimin hukuki sebebi ise iki kararın birbiriyle çatışır hale gelmesi. 2012 tarihli Yüksek Mahkeme kararı yasadışı göçmenler konusundaki güvenlik uygulamalarının yalnızca federal hükümette olduğuna hükmediyor.
KENDİNİ BÖLEBİLİR Mİ?
Diğer yandan sosyal medyada dolaşan bir başka yanlış bilgi de Teksas’ın ABD ile birleşmesini sağlayan 1845 ilhak kararında eyaletin ileride kendisini dört ayrı eyalete bölebilme hakkına sahip olduğu yönündeki iddia. Böyle bir hak “belirli büyüklükteki eyaletler dörtten fazla parçaya bölünemez” ifadesiyle yer alsa da hiçbir eyaletin ABD federal yönetiminden ayrılabileceğine ilişkin bir vurguya kararda yer verilmemekte. Üstelik karar “Yalnızca Federal Kongre yeni eyaletlerin birliğe alınabileceğine hüküm verebilir” vurgusunu da yapmakta. Bu karar en son 1959 yılında Alaska ve Hawaii’nin ABD’ye katılması sürecinde kullanıldı.
PARA VE PETROL TEKSAS’TA
Yaşam tarzı, ülkenin en sert ceza yasalarına sahip olması, silahlanmanın en fazla olduğu eyalet durumunda bulunması, 5 ABD Başkanı çıkarmış olması ve konuştukları İngilizcenin bile ülkenin geri kalanından farklı olması gibi sebeplerden dolayı Teksas kültürel açıdan ABD’deki diğer güney eyaletlerine de benzemiyor. Ancak Teksas’ı farklı kılan özellikler bunlarla da sınırlı değil. 1.98 trilyon dolarlık GSYH ile ABD’nin en zengin ikinci eyaleti olan (İlk sırada 3.35 trilyon dolarla Kaliforniya yer almakta) Teksas bu rakamla dünyanın da 9. büyük ekonomisi durumunda. Ülkenin petrol üretiminin yüzde 40’ını gerçekleştiren eyalet 1846 yılında ABD tarafından ilhak edilmeden önce 9 yıllık bir bağımsızlık süreci de yaşamıştı.
emre.ozturk@haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel