Kamuda tasarruf paketinin nasıl sonuçlar vereceği şimdiden merak edilirken, Cumhuriyet’in ilk yıllarında da Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti öncülüğünde planlamalar yapılmıştı. Türkiye’de ithalatı kısıtlayıp yerli üretimi özendirmek amacıyla 14 Aralık 1929 tarihinde kurulan cemiyet, “Yerli Malları Haftası” kampanyasına da öncülük etmişti. Cemiyetin amacı, “yerli ürünleri kullanmak ve bu konuda vatandaşları teşvik ederek milli tasarrufa alıştırmak” olarak tanımlanıyor, tüm milletvekilleri cemiyetin doğal üyesi kabul ediliyordu.
“ŞİARIMIZ TASARRUF”
16 Aralık 1929’da toplanan genel kurulda cemiyetin amaçları ayrıca; “Halkı israfla mücadeleye, hesaplı tutumlu yaşamaya ve tasarrufa alıştırmak, yerli malları tanıtmak, sevdirmek ve kullandırmak, fiyatları ucuzlatmaya çalışmak, yerli mallarımızın sürümünü arttırmak” şeklinde sıralandı. Üyeler, Atatürk’ün “Azami tasarruf şiar-ı millimiz olmalıdır” sözünü prensip olarak kabul ederken, İsmet İnönü ise 13 Aralık 1930 tarihinde TBMM’de yaptığı konuşmasında, iktisadi mücadelede en önemli unsurun milli sermaye olduğunu belirterek, “Her ailenin mütevazı gelirinden arttırarak bir köşeye biriktireceği meblağlarla, milli sermayelerimiz kendi kendine teşekkül edecektir” demişti.
CELAL BAYAR YÖNETİMDE
Kazım Özalp başkanlığında, Atatürk’ün himayesi altında kurulan cemiyetin kurucu üyeleri arasında, Hasan Saka, Erzincan Milletvekili Saffet Arıkan, Sinop Milletvekili Yusuf Kemal Tengirşenk, İzmir Milletvekilleri Celal Bayar ve Mustafa Rahmi Köken, Kırklareli Milletvekili Dr. Fuat Umay, Kütahya Milletvekili Besim Atalay, Ziraat Bankası Genel Müdürü Şükrü Ataman ve Emlak Bankası Genel Müdürü Hakkı Saffet Tan gibi isimler de bulunuyordu. Cemiyetin genel sekreteri Mustafa Rahmi Köken, müşavir müdürü ise Vedat Nedim Tör olarak belirlenmişti.
ENFLASYONLA MÜCADELE
Kocaeli Milletvekili Reşit Saffet Atabinen, cemiyetin 20 Aralık 1929 tarihinde İstanbul Şube teşkilatını kurarken, cemiyetin amacını: “Maksadımız memlekete yalnız Türk malı almaya mecbur etmek değil, aynı zamanda Türk mallarının miktarını artırmak, cinslerini daha ziyade iyileştirmek ve fiyatlarını mümkün mertebe ucuzlatmaktır. Bunlardan başka, halkın ihtiyacına kâfi gelecek kadar yerli mamulât olmasına çalışmak bunun için lazım gelen iktisadi teşekküllerin vücut bulmasına yardım etmek” sözleriyle açıklamıştı.
PROPAGANDA ŞEVKET SÜREYYA’DAN
Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti ayrıca yerli mallarının ilgi görmesine yönelik basın aracılığıyla propaganda faaliyetleri de yürütüyordu. Basın ayağında cemiyete destek veren isimlerden biri de Şevket Süreyya Aydemir’di. Ankara Ticaret Mektebi Müdürü olan Aydemir, “Mektep Kooperatifçiliği ve Tasarruf Terbiyesi”, “Halk İçin İktisat Bilgisi” ve “Türkiye Ekonomisi” kitaplarını yayınlamıştı. Ulusal basında ise Atatürk ve çevresinin tasarruf konusunda halka örnek uygulamaları haber yapılıyordu.
VATANDAŞ HESABINI BİL!
Cemiyetin en önemli yayınlarından biri, 1930-1936 yılları arasında aylık olarak yayımlanan “İktisat ve Tasarruf” dergisiydi. “Mecmuamız geniş halk yığınlarına hitap eden bir mecmua olduğu için her itibarla sade ve açık olmaya mecburdur” açıklaması ile yayın hayatına başlayan derginin yanı sıra “Vatandaş Hesabını Bil!” sloganıyla bir de kampanya başlatılmıştı. Ancak 1929 Krizinin etkileri azalınca Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti de kısa zaman içinde ulusal sanayinin propaganda organı haline geldi. Dahası, cemiyetin adı 1938’de “Ulusal Ekonomi ve Artırma Kurumu”, 1947’de “Milli Ekonomi ve Artırma Kurumu” olarak değiştirildi.
mert.inan@haberglobal.com.tr
Kaynak: Web Özel