Vahşi Batı’da Osmanlı efsanesi, ABD askerlerini develere bindirdi

Filmlerden romanlara kadar çok sayıda esere konu olan ve ABD’nin kanunsuz dönemini yansıtan Vahşi Batı’nın efsanelerinden birisi de Ä°zmir doğumlu, Osmanlı vatandaşı Hacı Ali. Vahşi Batı’da “Hi Jolly”, ABD askerlerince “Hacı Ali” lakabı verilen Ä°zmir doğumlu tüccar, madenci ve iz takipçisinin hayatı hayatı efsane kabul ediliyor. Genç yaşında ailesiyle ABD’ye giden ve Vahşi Batı’nın kalbinde çölde rahat ilerleyebilmeleri için ABD ordusuna deve satıp “ABD Deve Birlikleri”ne iz sürücülük de yapan Ali ünlü Amerikan Yerli isyanı lideri Geronimo’yu da bulan isim olarak tarihe geçmiş durumda.

ALÄ°, VAHŞİ BATI’DA

Ä°zmir’de doğan ve ABD’ye göç ettikten sonra Philip Tedro ismini alan akıllı yatırımcı Hacı Ali, Suriye, Türk ve Yunan köklerine sahip bir ailenin tek çocuğu olarak 1828 yılında Ä°zmir’de dünyaya geldi. Ali 17 yaşına geldiğinde babası ABD’de çok sayıda altın madeninin bulunduğunu ve işçi arandığı bilgisini edinerek Birleşik Devletler’e göç etmeye karar verdi. Kanun kaçakları, çeteler ve hükümetlerin savaş halinde olduğu Amerikan Yerlileri gibi ABD ordusunun peşinde olduğu gruplar Teksas’tan başlayıp kuzeyde Dakota topraklarına kadar uçsuz bucaksız çöl, dağlık arazi, vadiler, ovalar ve ormanlarda saklanır ve yaşarlarken atlı birlikler ile mücadele vermek giderek zorlaşıyordu.

26 YAŞINDA BAŞARDI

Federal hükümetin askerleri bölge halkı gibi at süremediği için neredeyse her defasında başarısızlığa uğruyordu. Bölge halkı da at ve beygirlerle odunculuk, gümüş ve altın madenciliği ya da kürk avcılığı gibi faaliyetleri yerine getirmekte zorlanıyordu. 26 yaşındaki Hacı Ali, 1856 yılında bölgedeki Amerikan birliklerinin komutanları ve Vahşi Batı’yı kapsayan, Arizona, Kentucky, Tennessee, Kansas, Nebraska, Teksas, Alabama, Dakota, Oklahoma ve New Mexico gibi eyaletlerin senatörleriyle iletişime geçip şaşırtıcı bir ticaret önerisinde bulundu.

2 YILDA ZENGÄ°N OLDU

Hacı Ali daha önce Cezayir’deki Fransız askeri birliklerine deve satmış, deve sürmeyi öğretmiş ve birliklerin harekatlarında iz sürücülük yapmış bir isimdi. Bu referansı ile Ali aynı öneriyi ABD’li komutanlara ve senatörlere de yapmaya başladı. Develerin zorlu iklim şartlarında, uzun süre su olmadan atlardan daha uzun mesafeler kat edebilmeleri ve daha sert bölgelerde hareket edebilmeleri karşısında yetkililer etkilendi. Ali böylece hem Osmanlı devlet yetkililerinin izniyle Orta Doğu’dan develer ithal etti hem deve bakımlarını üstlenerek çiftlikler kurdu ve ABD birlikleri için aman vermez sert coğrafyada iz sürücülük görevini üstlendi. Ali, 28 yaşına geldiğinde çoktan varlıklı bir tüccar haline gelmişti.

ABD’NÄ°N DEVE BÄ°RLÄ°KLERÄ°

Ali babası gibi Yunan kökenli Osmanlı vatandaşları olan yedi kişiyi de yanına alarak bir ticaret şirketi kurdu. Ali ve adamları Osmanlı Devleti’nden satın alınan develeri Teksas’ta yer alan Indianola Limanı’ndan alıp doğruca eğitim için çiftliklere götürüyorlardı. ABD ordu yetkilileri Ali’den ilk siparişte 33 deve aldılar. Kısa süre içinde eğitilen develerle ‘ABD Ordusu Deve Birlikleri’ kurularak deneme amacıyla Teksas’tan Kaliforniya Eyaleti’ne de gidildi. Atlar develerden korktuğu için zamanında varılamasa da sonuca ulaşıldı. 2 yıl görevlerine devam eden Deve Birlikleri 1861 yılında ülkede İç Savaş’ın çıkmasıyla birlikte feshedildi.

GERONÄ°MO’YU YAKALAYAN EKÄ°P

Ali ise develeri Colorado Nehri civarındaki madencilik sektöründe kullanmaya başladı. 1885 yılına gelindiğinde artık evli ve iki çocuklu olan Ali, Arizona ABD Askeri Birliği tarafından yeniden işe alındı. Ali’nin 2 yıl süren bu görevlerinden en ünlüsü ise ülkedeki son büyük Amerikan Yerli direnişinin lideri olan efsanevi şef Geronimo’nun yakalanmasıydı. General George Crook yönetiminde olan develi birlikler Geronimo’yu Arizona’da esir aldılar.

MEZARI ARÄ°ZONA’DA

Geronimo’nun yerini bulan iz sürücüler arasında Hacı Ali de bulunuyordu. Ali’nin bu çatışmalarda yer alması ve içinde bulunduğu askeri birliklerin yarısının Ali’nin eğittiği develere binmesi Hacı Ali’yi Vahşi Batı’nın efsanelerinden birisi haline getirdi. Benzer resmi görevleri sürdürmeye devam eden Hacı Ali 1902 yılında Arizona Eyaleti, Quartzsite yerleşiminde hayatını kaybetti. Yaşamı ABD’de çok sayıda filme ve romana konu olan Ali’nin mezarı halen yerleşim yerinin en çok turist çeken noktası olmaya devam ediyor.

[email protected]

 

Kaynak: Web Özel