Suriye’de büyük açmazlar, çözümün adresi ‘4’lü ittifak mı?

Ä°srail’in Gazze katliamıyla başlayan Orta Doğu’daki süreç, Ä°ran eksenli büyük savaşa evrilme riski taşırken, Türkiye, Suriye, Irak, Ä°ran hattında ise terör koridorunun geleceği merak ediliyor. ABD-Ä°srail ittifakının 4 ülkeyi içine alan sözde Kürdistan planına karşı, stratejik adımların neler olması gerektiğinin anlatan Doç. Dr. Ä°kbal Dürre ve Dr. Hüseyin Fazla ise 4 ülkenin bir araya gelerek uyum içerisinde hareket etmesi gerektiğini vurguladılar. Karışık Suriye denklemindeki son durum ve olasılıkları sorduğumuz ikilinin analizleri ise şöyle…

ZEMİN ÇOK KAYGAN 

Doç. Dr. İkbal Dürre (Uluslararası İlişkiler Uzmanı)

“Türkiye ile Rusya arasındaki yakınlaşmanın son günlerde bir miktar gerilediğini görüyoruz. Bu soğuma veya soğukluğu, ikili kriz olarak değerlendirmek doğru olmaz. Suriye’deki olası yeni gelişme ve ittifaklar, önümüzdeki dönemin yol haritasını belirleyecek. Ancak zemin çok kaygan. Türkiye’nin, Suriye politikasında batıya yaklaşması ise Rusya ile ilişkilerde bozulmaya yol açabilir. Rusya, ABD’nin Suriye’deki etkisini kırmak istiyor. Şayet ABD ve Ä°ngiltere ittifakının Suriye’deki etkisi, Türkiye aracılığı ile artırılmak istenirse, Rusya bu durumdan rahatsız olur.“

Özgül ağırlığı kaybederiz

“Madalyonun diğer yüzü de var. Türkiye gerçekten ABD’nin Suriye’den çekilmesini ister mi? ABD’nin bölgedeki askeri varlığı sadece Kürtlere değil, Türkiye’ye de dolaylı fayda sağlıyor. ABD’nin Suriye’den tamamen çıkması, bu ülkenin tümüyle Rusya’nın kontrolüne girmesi demek olur. Böyle bir ortamda Türkiye’nin eli zayıflar. Dahası Türkiye, ‘ABD’siz bir Suriye’de tek başına özgül ağırlığını kaybedebilir. Sonuçta hem Rusya’nın hem Ä°ran’ın hem Suriye’nin asıl amaçları Esad’ı Erdoğan ile barıştırmaktan çok Türkiye’nin desteğiyle ABD’yi oradan uzaklaştırmak.”

Esad yanaşmıyor

“Esad ise tam anlamıyla arada kalmış durumda. Şam yönetimi, kendi içindeki terör koridoru sorununu çözebilecek siyasi bir gelenek ve yaklaşıma sahip olmadığı gibi, ABD, Ä°srail, Ä°ngiltere ittifakı da; PKK/YPG üzerinden buna izin vermiyor. Rusya her ne kadar, Esad ile Kürt grupların arasını bulmak için uğraşsa da; Şam yönetimi, Moskova’nın bu konudaki hiçbir teklifine yanaşmıyor. Oysa mevcut konjonktürde Türkiye ile Suriye’yi hiç olmadığı kadar yakınlaşıp, sorunları ortaklaşa çözebilir.”

Kaçak güreşiyor

“Diyelim ki, Ankara ile Şam barıştı. ABD ve Rusya, Suriye’den çekilmediği sürece bu barışma ne ifade edecek? Öte yandan Rusya, Türkiye’nin Suriyeli muhalif grupları desteklemesinden rahatsız. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’un, gayreti olsa da, Esad kaçak güreşiyor. Trump, Suriye’deki ABD askerlerini geri çekerse, Suriye, Türkiye arasındaki ilişkiler normalleşir.” 

‘RUSYA’DA KARŞIMIZDA 

Dr. Hüseyin Fazla (Strasam Direktörü-Emekli Hava Pilot Tuğgeneral)

“Türkiye’de ‘büyük resmi’ çok iyi okuduğunu sananlar sadece ABD’ye yüklenip, Rusya’ya laf söylemek istemiyor. 2019’da Fırat’ın doğusuna harekat yapmak istediğimizde sadece ABD değil, Rusya’da karşımıza dikildi. Harekatı kısa kesip, bölgeden çıkmak zorunda kaldık. Oysa  Kamışlı’dan El-Aziz’e kadar geniş bir sahayı kontrol edecektik. Sonrasında Türk ve Rus askerlerin Kamışlı’dan El-Aziz’e uzanan hatta birlikte devriye yapması kararlaştırılsa da bir ilerleme kaydedilemedi.” 

Barzani’ye mesafe konulmalı

Türkiye 2 yıldır, ABD-Rusya ekseninde sorunun çözülemeyeceğini gördüğünden Esad ile anlaşma yoluna gitmeye çalışıyor. Esad, Türk askeri varlığının Kuzey Suriye’den çıkmasını isterken, Şam yönetimine muhalif gruplara destek verilmemesini istiyor. Türkiye ile Esad’ın şu an aynı eksende buluşması zor. Bizim, Irak politikamızda da bazı hatalar olduğunu düşünüyorum. Barzani ile yakınlaşmaya son verilip, tamamen Irak merkezi hükümetiyle ilişki kurulması gerekiyor. Barzani veya Talabani, ellerine fırsat geçtiği ilk anda Irak’ın kuzeyinde sözde Kürdistan’ı ilan edecektir.”

‘4’ ülke bir araya gelmeli 

ABD-Ä°srail ittifakı, Türkiye’ye Suriye ve Irak’ın kuzeyindeki Kürt bölgelerini içine alacak federatif yapı öneriyor. Türkiye’ye ‘büyüyeceksin, Kürtler senin kontrolünde olacak’ deniliyor ancak federasyonun sonraki adımı bölünmedir. Ankara; ABD ve Rusya ile arka kapı siyaseti yürütürken, Suriye, Irak ve Ä°ran ile dörtlü uzlaşı ve ittifak oluşturmaya öncülük etmelidir. Terör Koridoru ve batının sözde Büyük Kürdistan planına karşı koymanın yolu; Türkiye, Suriye, Irak ve Ä°ran’ın bir araya gelerek uyum içerisinde hareket etmesidir.

[email protected] 

Kaynak: Web Özel