Etiketlere sıkı takip şart! Enflasyona denetim freni

Çalışanların ve emeklilerin maaşlarındaki artışlar, özellikle perakende ve hizmet sektöründe fahiş fiyat artışlarını beraberinde getiriyor. Zamlı maaşlar ücretlilerin cebine Şubat ayında girecek, ancak pek çok sektör zam oranlarını bile beklemeden raflardaki etiketleri hızla değiştirdi. Haber Global Web Özel’e değerlendirmelerde bulunan ekonomistler ve tüketici sivil toplum örgütleri son yıllarda her maaş zammı döneminde karşı karşıya kalınan bu durumun üstesinden nasıl gelinebileceğini anlattı. Emeklilere verilen zam oranının enflasyon üzerinde baskı oluşturmasının mümkün olmadığını belirten ekonomist Prof. Dr. Sefer Şener şunları söyledi:

ETKÄ°SÄ° SINIRLI OLUR

“Enflasyona asıl etki eden asgari ücret zammı oluyor. Asgari ücrete zam yapılmasıyla birlikte asgari ücretin üzerinde maaş alan herkese de zam yapılması gerekiyor. Merkez Bankası’nın da bu konuyla ilgili hesapları var. Ne kadar zam yapılırsa enflasyonu ne kadar etkiliyor, bunlar bellidir. Hedeflenen enflasyon ya da mevcut enflasyon oranında zam yapmak enflasyonla ilgili durumu değiştirmiyor. Neticede zamların mutlaka enflasyon üzerinde etkisi oluyor. Ama yüzde 30 yapılınca etkisi bir kat ya da yüzde 45 yapıldı diye etkisi iki kat olacak şeklinde bir hesaplama yok. Toplamda yapılan zammın yıllık enflasyon üzerinde 6-7 puanlık bir etkisi olacak. Bu oran bütün zam oranları için geçerli.“

MALÄ°YETLERE DÄ°KKAT!

Ä°letişimden sağlığa pek çok sektörde, yıllık olarak yüzde 100’ün üzerinde artışlar olduğunu belirten Prof. Dr. Şener, “Ücretliler zamlı maaşlarını Şubat ayında alacaklar ancak pek çok alanda fiyat artışları yapıldı bile. Asıl bunlarla mücadele etmek gerekiyor. Birçok sektör otomatik fiyat artışına gidiyor. Elbette ücretlerdeki artışın fiyatlara etkisi olacak. Ancak aşırı fiyat artışı enflasyonu olumsuz etkiliyor. Serbest işleyen bir piyasa sistemi var; her alanda müdahale edemiyorsunuz. Ama yapılacak en doğru şey, bütün sektörlerdeki fiyat artışlarını dikkatli bir şekilde inceleyip bunların maliyet artışından kaynaklanmayanlarına yaptırım uygulamak” dedi.

İŞÇİLİK ÜCRETİ BAHANE Mİ?

Maliyetler incelenirken artan işçilik ücretlerinin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirten Prof. Dr. Şener şunları söyledi: “1 Ocak 2024’teki iletişim fiyatlarına bakın. Sağlık, eğitim, otellere verdiğimiz ücretlere bakın. İşçilik ücretlerindeki değişikliği göz önünde bulundurmak kaydıyla bunların incelenmesi gerekiyor. İşçilik maliyeti gerekçesiyle yapılan zamların önüne de denetimle geçilebilir. Hazine, Maliye yönetimleri maliyet denetimi yapacak. Hangi gerekçeyle bu zamlar yapılıyor? Örneğin hangi maliyetler gerekçe gösterilerek araç, ev sağlık sigortaları yüzde 100’ün üzerinde arttı. Asıl bunun üzerinde durmak gerekiyor.”

ALIM GÜCÜ DÜŞMEMELİ

Asgari ücret zamlarının enflasyonu artırmayacağını belirten ekonomist Prof. Dr. Mete Gündoğan da şu bilgileri verdi: “Asgari ücret alacak kitlenin büyüklüğüyle alakalı bir durum var. Eğer bu büyük kitleyse bunların alım gücü ortaya çıkacak demektir. Bu da piyasada mal hizmetlerin satın alınması anlamına gelir. Piyasada satın alma olmadığı taktirde üretimle ilgili sorunlar çıkar. Enflasyondan ziyade ekonomimin çevrilmesiyle ilgili bir durum var. Şimdiki politika talebin düşürülmesine yönelik. Ama talebi nereye kadar düşüreceksiniz? Genel olarak sosyoekonomik tabanın sürdürülebilir bir hayata sahip olup olmadığıyla ilgili bir durum var.”

HEMEN ŞİKAYET EDİN!

Hizmet ve perakende sektöründeki fırsatçılara karşı neler yapılabileceğini sorduğumuz Tüketici Federasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu ise “Bazı ahlak yoksunu fırsatçıların klasiği haline geldi. Kiralık ev ilanlarının bir bölümü geri çekildi. Bazı toptancılar piyasaya mal vermeyi durdurdu. Bu ahlaki bir sorun. Serbest piyasa diye isteyen istediğini yapamaz. Tüketiciler bu fırsatçıları tespit ettiğinde internet üzerinden kolayca ulaşabilecekleri “Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu” adlı kuruluşa şikayet edebilirler. Fırsatçılara bu yolla yaptırım uygulamak mümkün olabilir” dedi.

[email protected]

Kaynak: Web Özel