Marmara Denizi’nde ortaya çıkan müsilaj, 8 Haziran 2021 tarihinden itibaren 7/24 esasıyla yapılan çalıÅmalar neticesinde 7 Temmuz 2021’de temizlenmiÅti. Bakanlık koordinasyonunda ilgili kurum ve kuruluÅlar ile üniversitelerin katılımıyla hazırlanan 22 maddelik âMarmara Denizi Eylem Planıâ çerçevesinde yapılacak her türlü çalıÅmanın bilimsel olarak deÄerlendirilmesi amacıyla Bilim ve Teknik Kurulu oluÅturulmuÅtu. Bu yıl 27 Haziran’da Ä°stanbul’da toplanan Marmara Denizi Eylem Planı Koordinasyon Kurulu’nda atık su arıtma tesislerini ileri biyolojik atık su arıtma tesislerine dönüÅtürmesi gereken belediyelerle toplantılar yapılması kararı alınmıÅtı. Alınan karar gereÄi belediyelerce yürütülen çalıÅmaların deÄerlendirildiÄi çalıÅma toplantıları yapıldı. Ä°lk olarak Ä°stanbul BüyükÅehir Belediyesi ile 14 AÄustos’ta bir toplantı gerçekleÅtirildi. Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu toplantısı öncesi Marmara Denizi Havzası’nda bulunan diÄer illerdeki yerel yönetimlerle de 23 Aralık Pazartesi günü Bakanlık binasında toplantı gerçekleÅtirildi. Son günlerde Marmara Denizi’nde müsilaj emarelerinin ortaya çıkması üzerine Ãevre, Åehircilik ve Ä°klim DeÄiÅikliÄi BakanlıÄı’nın ilgili birimleri ile Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu bir kez daha bir araya geldi. Bilim kurulu üyesi akademisyenler, Bakan Yardımcısı Fatma Varank baÅkanlıÄında toplandı.
Bakan Yardımcısı Varank, müsilaj oluÅumunun üç temel nedene dayandıÄını belirterek, “Denizdeki sıcaklıÄın yükseliÅi, denizin duraÄanlıÄı ve artan kirlilik, özellikle azot ve fosfor artıÅı ile müsilaj oluÅuyor. Ä°lk iki madde bütünüyle iklim deÄiÅikliÄine baÄlı ve buna doÄrudan mücadele etme Åansımız bulunmuyor. Ancak uyum saÄlayabiliriz. Ãçüncü maddede ise özellikle kentsel, endüstriyel ve tarımsal kaynaklı kirlilik baskısı sonucunda müsilaj oluÅuyor” dedi.
“AZOT-FOSFOR KÄ°RLÄ°LÄ°K YÃKÃNDE ÃOK SINIRLI AZALMA SAÄLANDI”
Bakanlık olarak yılda iki kez Marmara Denizi Eylem Planı içerisinde yer alan faaliyetlerin gerçekleÅme durumlarını takip ettiklerini söyleyen Varank, son günlerde Marmara Denizi’nin genelinde deniz yüzeyinden 5 ila 25 metre arasında deÄiÅen derinliklerde müsilaj oluÅumuna dair bilim adamları ve balıkçılar tarafından BakanlıÄa ihbarlar geldiÄine dikkat çekti.
Varank, âBelediyeler ileri biyolojik atık su arıtma tesislerini yapmadıÄı için Marmara Denizi’nin kirlilik yükü azaltılamadı. Gelinen süreçte ileri arıtmaya dönüÅüm oranının bugüne kadar sınırlı (yüzde 0.7) bir artıŠgösterdiÄi gözlendi. Marmara Denizi’ne deÅarj edilen azot-fosfor kirlilik yükünde çok sınırlı azalma saÄlanabilmiÅ, ayrıca yayılı kaynak kirliliÄini önlemeye yönelik olarak yapılması gereken yapay sulak alanlar da fiziki imkansızlıklar nedeniyle yapılamamıÅtır. 2021 yılında yaÅanmıŠolan müsilaj afetinin tekrar yaÅanmaması adına gelinen nokta göz önünde bulundurularak acil alınması gereken tedbirleri ele aldıkâ dedi.
ÃÃ ÃNEMLÄ° EYLEM TAMAMLANMADI
Toplantıda ilgili belediyelerin atık su arıtma tesislerinin son durumlarına iliÅkin veriler Bilim Kurulu’na aktarıldı. Ãevre Yönetimi Genel Müdürü Fatih Turan, 22 maddeden oluÅan Marmara Denizi Eylem Planı’nın 19 maddesinin tamamlandıÄını, 3 eylemin ise tamamlanamadıÄını belirtti. Turan, tamamlanamayan 5. maddede atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik atık su artıma tesisine dönüÅtürülme oranının çok düÅük olduÄuna dikkat çekti.
Toplantıda Marmara Denizi’nin mevcut durumu ve çözüm önerileri bilim adamları tarafından detaylı Åekilde ele alınarak, MARMOD ve DEN-Ä°Z projelerinin analiz bulguları paylaÅıldı. Prof. Dr. BarıŠSalihoÄlu ve Prof. Dr. Burcu Ãzsoy, denizdeki çevresel kalite kriterlerinin yıllara göre deÄiÅimini anlatan bir sunum yaptı. Ayrıca Doç. Dr. Ahsen Yüksek, Prof. Dr. GülÅen AltuÄ, Doç. Dr. AyÅegül Akpınar da Bilim ve Teknik Kurulu’nda sunum gerçekleÅtirdi. Yapılan sunumlardan sonra bilim ve teknik kurulu üyelerine tek tek söz verilerek görüŠve önerileri alındı. Bilim ve Teknik Kurulu üyeleri, müsilajla mücadele için öncelikle arıtma tesislerinin ileri biyolojik olarak yapılması ve mevcut arıtmaların da uygun iÅletilmesi gerektiÄini, baÅta Susurluk Havzası olmak üzere derelerde uygun yerlerde fitoremidasyon çalıÅmasının uygulanabileceÄini, ekosistem temelli balık avcılıÄının yapılmasının önemi ve gereÄini vurguladı. Bilim adamları ayrıca biyolojik mücadelenin önemine dikkat çekerek, yerli bakteri ile çalıÅmaların yapılabileceÄini ifade etti.
Toplantıya Türkiye Bilimsel ve Teknolojik AraÅtırma Kurumu (TÃBÄ°TAK) BaÅkanı, Marmara AraÅtırma Merkezi BaÅkanı, Bursa Teknik Ãniversitesi, Bursa UludaÄ Ãniversitesi, Ä°stanbul Teknik Ãniversitesi, Gebze Teknik Ãniversitesi, Ä°stanbul Ãniversitesi, BoÄaziçi Ãniversitesi, Orta DoÄu Teknik Ãniversitesi, Piri Reis Ãniversitesi, Yıldız Teknik Ãniversitesi, Bandırma Onyedi Eylül Ãniversitesi, Ä°stanbul Ãniversitesi-CerrahpaÅa, Kocaeli üniversitelerinden bilim kurulu üyeleri ile konuya iliÅkin çalıÅması olan akademisyenler katıldı.